Mamografi

Meme kanseri kadınlarda en çok görülen kanser olup progresif bir hastalıktır.

Meme kanseri tedavisinin başarısında en önemli etken erken tanıdır. Erken tanı ile seyri değiştirilebilir, tedavi edilebilir, sağkalım uzatılabilir. Erken tanıdaki en başarılı yöntem mamografidir.

Mamografi Nedir?

Mamografi, meme hastalıkları temel tanı yöntemidir. X ışınları yoluyla memenin görüntülenmesidir.

Günümüzde etkinliği kanıtlanmış temel tarama yöntemidir. Geçtiğimiz yüzyılda mamografi taramasının meme kanserini ~ %18-30 oranında azalttığı gösterilmiştir. (RadioGraphics 2004; 24:1747–1760)

Meme Kanseri Taramasında Mamografi

Amerikan Kanser Derneği, Amerikan Radyoloji Derneği, Amerikan Ulusal Kanser Enstitüsü gibi bir çok önemli kuruluş 40 yaşından itibaren tüm kadınlara rutin yıllık tarama mamografisini önermektedir. Ayrıca ailede meme kanseri öyküsü gibi yüksek risk taşıyan kişilerde 40 yaşından önce taramaların başlaması gereklidir.

KETEM’lerde tarama mamografisi yapılıyor mu? Hangi yaşlarda ve aralıklarda yapılıyor?

Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Dairesi Başkanlığı tarafından yürütülen Ulusal meme kanseri tarama programı dahilinde 2016 yılından itibaren Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri’nde (KETEM) 40-69 yaş arasındaki kadınlara iki yılda bir mamografik tarama yapılmaktadır.

Mamografi kimlere önerilmez?

Mamografi tarama 40 yaşın altındaki kadınlara meme kanseri riski yoksa şu nedenlerle önerilmiyor:

• Genç yaşlarda meme süt üreten dokusu yoğun olduğundan, mamografinin kanser saptamadaki başarısı düşüyor.
• Genç kadınlarda meme dokusu radyasyona daha duyarlı olduğu için, mamografi riskli olabiliyor.
• Genç kadınlarda meme kanseri görülme sıklığı daha az.
• Risk faktörleri varlığında 30 yaşta mamografi çekimi başlayabilir.
• Gebelikte çok gerekli değilse yapılmaz.
• Meme küçültme veya meme silikon protez ile meme büyütme ameliyatı olanlarda mamografi çekilmesi engel değidir. Özel yöntemle proteze zarar verilmeden çekim yapılır ve değerlendirilir.

Erkeklerde meme kanseri görülüyor mu? Görüntülemesi yapılıyor mu?

Meme kanseri erkeklerde kadınlara göre 100 kat daha az görüldüğü için rutin tarama yapılmaz. Kitle veya diğer muayene bulguları, erken dönemde farkedilir ve erken teşhis yapılabilir. Erkeklerde ilk radyolojik inceleme yöntemi ultrason olmakla beraber şüphe varlığında mamografi de yapılabilmektedir.

Mamografi nasıl çekilir?

Mamografi işlemi sadece bir kaç dakika sürer. Memenin iki plaka arasında sıkıştırılması ile yapılır. Sıkıştırma çok önemlidir. Böylece meme dokusu hareket etmez, memeye daha az radyasyon verilir ve daha iyi görüntü alınır. İşlem birkaç saniye sürer.

Dayanabilir bir ağrıya neden olur. Aslında hissedilen ağrı değil, basınç hissidir. Menapoza girmemiş kadınlarda adet sonrası haftasında mamografi çekilmesi rahatsızlık hissini azaltmaktadır.

Mamografi öncesi ne yapmak gereklidir?

Meme ve koltuk altı bölgesine parfüm, deodorant, pudra, krem benzeri ürünler görüntüde artefakt dediğimiz lekelere neden olabileceğinden, mamografi çekimi öncesinde kullanılmaması faydalı olabilir.

Dijital Mamografi

Meme görüntüleri klasik mamografide bir röntgen filmi üzerinde, dijital mamografi işleminde ise çok yüksek rezolusyonlu monitörlere sahip bilgisayarlarda değerlendirilir.

• Kontrast rezolusyon yüksek, detay daha iyi,
• Özellikle dens-yoğun memelerde, premenapoz veya 50 yaş altı kadınlarda performansı daha yüksek,
• Daha düşük doz radyasyon kullanılmaktadır,
• Girişimsel işlemler daha kolay ve hızlı yapılmaktadır.

Rutin olarak Kraniokaudal (CC) ve Mediolateraloblik (MLO) pozisyonlarda grafi alınmaktadır. Ayrıca gerektiğinde özel pozisyonlarda da grafiler alınabilmektedir (lateral, spot, magnifikasyon, aksiller bölge vb.).

Mamografi Değerlendirme Doktoru

Mamografi değerlendirme Ankara ilinde özellikle bu konuda bilgi birikimi yüksek olan meme radyoloji uzmanları tarafından yapılmalıdır. Görüntüler meme radyologları tarafından özel olarak geliştirilmiş, yüksek çözünürlüklü ekranlarda, varsa eski MG ler karşılaştırılarak değerlendirilmelidir.

Mamografide Alınan Radyasyon Dozu Yüksek midir?

Günümüz teknolojisinde mamografi cihazlarının radyasyon dozu son derece düşüktür.

Bir kişinin 2-3 ayda normal olarak maruz kaldığı ya da uzun bir uçak yolculuğunda alınan radyasyon dozu mamografiye eşittir. Bu, akciğer filmi çektirildiğinde alınan dozlara benzer bir dozdur. Mamografi sırasında, tomografiye göre 25 ila 50 kat daha az radyasyon alınmaktadır.

Mamografinin faydası doğru ve erken tanıyla riskinden çok daha fazladır. 30-40 yıllık çalışmaların verileri değerlendirildiğinde mamografi sayesinde hastalara erken tanı konularak meme kanserinden ölümlerin yaklaşık %30 azaldığı bilinmektedir.

Mamografi neden mutlaka gereklidir?

Meme kanserinin bazı türleri meme bez dokusu içinde kalsiyum birikimleri(kireçlenme-kalsifikasyon) ile görülü. Bunlar ele gelmez, kitle oluşturup elle ya da USG ile tespit edilmeden önce mamografi ile saptanır.

Mamografi ve Diğer Meme Görüntüleme Tetkiklerinde BI-RADS Sınıflaması

BI-RADS‘ Breast İmaging Reporting And Data Systems’ olarak ifade edilen meme raporlaması ve data kayıt sisteminin baş harflerinden oluşan raporlama yönteminin adıdır. Bu yöntem ile amaçlanan MG, meme US ve MR için raporlamada standart oluşturmak, yorumlamada karışıklığı azaltmak, sonuç takibini kolaylaştırmaktır.

• Kategori 0: İlave görüntüleme ve/veya önceki mamografilerle karşılaştırmaya ihtiyaç var (Tek yöntemle kesin kanaat edinilemeyen olgular),
• Kategori 1: Normal mamogram (Kanser lehine bulgu saptanmayan tetkik),
• Kategori 2: Benign bulgular (kist vb iyi huylu olduğu kesin olan bulgular taşıyan inceleme),
• Kategori 3: Muhtemelen benign bulgular (saptanan bulgunun altından bir kanser çıkma ihtimali maksimum %2 olan olgular),
• Kategori 4: Şüpheli bulgular (kanser olasılığı %2-95 olan bulgular). 4A: az kuşkulu (malignite olasılığı % 2-10) 4B: orta derecede kuşkulu (malignite olasılığı % 10-50) 4C: çok kuşkulu (malignite olasılığı % 50-95),
• Kategori 5: Çok yüksek olasılıkla malignite düşündüren bulgular (malignite ihtimali % 95 üzeri),
• Kategori 6: Biyopsi ile malign olduğu kanıtlanmış ancak henüz kesin tedavi uygulanmamış olgular.

Mamografi Çekimi Sırasında Ağrı Olur mu?

Hastalar çekim sırasında genellikle ağrı değil sadece bir miktar basınç, baskı hisseder. Mamografi çekiminin, memenin daha az hassas olduğu adet dönemi sonrasına denk getirilmesi, bu rahatsızlığı azaltabilir. Mamografi çekimi sırasında ilaç kullanılmaz, iğne yapılmaz. İşlem genellikle 10 dk’dan az sürmektedir.

Mamografide Meme Neden Sıkıştırılır?

Meme hareketsiz, sabit hale getirilir. Meme içindeki dokuların birbiri önüne geçmesi engellenerek kaliteli görüntü elde edilir. Yanlış tanıların önüne geçilir. Meme dokusunu incelterek hastanın daha az radyasyon alması sağlanır.

Mamografi Hangi Sıklıkla Çekilmelidir?

Amerikan Kanser Enstitüsü, Dünya Sağlık Örgütü, Türk Radyoloji Derneği meme ile ilgili şikayeti ve yüksek riski olmayan kadınlarda 40 yaşından itibaren yılda bir kere mamografi taramasını önermektedir. Mamografi 40-70 yaş arasında yılda bir tavsiye edilmektedir.

70 yaş üstünde ise hastanın mamografi çektirmesine mani bir hastalığı olmaması durumunda ise yılda veya iki yılda bir tavsiye edilmektedir.

Mamografi 40 Yaşından Önce Hangi Durumlarda Çekilir ?

40 yaşından önce yüksek riskli gruplara tarama amaçlı veya ilk radyolojik değerlendirilmesinde meme kanseri açısından şüpheli olan 30-35 yaşından genç hastalara tanısal amaçlı mamografi uygulanabilir.

Kişisel meme kanseri hikâyesi, BRCA 1-2 genetik mutasyonu olanlar ve onların test edilmese de birinci derece yakınları, birinci derece yakınlarında menopoz öncesi meme kanseri hikâyesi olanlar, daha önceki biyopsilerinde yüksek riskli lezyonlar tespit edilenle, 10-30 yaşları arasında göğüs bölgesine yüksek doz ışın tedavisi alanlar yüksek risk grubundadır.

Bu kişilere belli kurallar çerçevesinde mamografiye 40 yaş öncesinde başlanabilir.